Gluten i 9 objawów celiakii

Gluten- jeden z najbardziej kontrowersyjnych składników naszego pożywienia. Wiele osób wyklucza go z diety tylko profilaktycznie. Sporo osób tylko o tym myśli. Czym naprawdę jest ten składnik żywności i czy rzeczywiście jest się czego obawiać? Co to alergia na gluten, nietolerancja, a czym jest nadwrażliwość? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.

Czym jest gluten i gdzie go można znaleźć?

Gluten to ogólna nazwa dla białek roślinnych pochodzących głównie ze zbóż. Występuje w roślinach, które są bogate w błonnik i składniki odżywcze np. witaminy z grupy B, żelazo, cynk i selen. To właśnie to białko jest odpowiedzialny za smakowitość i puszystość pieczywa. Dodatkowo ma właściwości emulgujące, stabilizujące oraz jest nośnikiem aromatów. Innymi słowy, sprawia, że ciasto jest elastyczne, a powstałe z niego wypieki smaczne, puszyste i wilgotne.

Gluten można znaleźć w:

pszenicy i jej odmianach,
życie,
jęczmieniu.

Owies, pomimo iż sam w sobie nie zawiera tego składnika żywności, jest nim silnie zanieczyszczony. Wyjątkiem jest tylko czysty certyfikowany.

Można też go znaleźć w produktach wytworzonych z tych zbóż:

mąkach,
niektórych kaszach (np. mannie, bulgur, kuskusie, pęczaku, perłowej, mazurskiej),
kaszkach błyskawicznych zbożowych i mleczno-zbożowych,
płatkach,
otrębach i kiełkach,
makaronach,
kawie zbożowej,
ciastach i ciasteczkach,
słonych przekąskach i innych wypiekach,
piwie,
płatkach śniadaniowych,
pieczywie.

To białko występuje nie tylko w produktach zbożowych, ale także w wielu innych rodzajach przetworzonej żywności oraz nawet niektórych lekach m.in.:

jogurty,
parówki,
wędliny,
wyroby garmażeryjne,
majonez,
musztarda,
warzywa w puszkach,
marynaty,
czekolada,
chipsy,
mieszanki przypraw,
kostki bulionowe.

Nietolerancja glutenu

Nietolerancja glutenu, inaczej nazywana celiakią to problem 1% populacji. To białko przyczynia się do zaniku kosmków jelita cienkiego, wypustek błony śluzowej, a ostatecznie ogranicza wchłanianie składników pokarmowych. Jedynym sposobem na zapobiegnięcie tej sytuacji jest ścisła dieta bezglutenowa do końca życia.

Na celiakię mogą wskazywać:

biegunka,
bóle brzucha,
wzdęcia,
zmęczenie,
apatia,
wysypka,
bóle głowy,
spadek nastroju
anemia.

Możemy wyróżnić trzy rodzaje nietolerancji tego składnika żywności:

Pełnoobjawową (jawną, klasyczną) – najczęściej wykrywana u dzieci do drugiego roku życia, objawy: bóle i wzdęcia brzucha, biegunka, utrata masy ciała, niski wzrost, zaburzenia rozwoju dziecka, zmiana uosobienia, depresja i objawy niedoborowe np. anemia.
Skąpoobjawowa (ubogoobjawowa), objawy: podwyższony poziom cholesterolu, afty i wrzodziejące zapalenie jamy ustnej, anemia, niedorozwój szkliwa zębowego, zmęczenie, depresja, zaburzenia neurologiczne, uporczywe bóle głowy, bóle kostne i stawowe.
Ukryta (latentna, utajona) – dotyczy chorych, którzy nie mają uszkodzonych kosmków. Jedynie występują charakterystycznych przeciwciała w krwi. W przyszłości u takich osób może dojść do rozwoju choroby. Objaw: łagodne osłabienie, zapalenie jamy ustnej, utratę masy ciała.

Alergia na gluten

Uczulenie na gluten, mimo iż jest mylone z celiakią, jest inną chorobą. To białko to jeden z najczęstszych alergenów pokarmowych. Od 10% do 25% osób z uczuleniem na żywność wykazuje negatywne reakcje na ten składnik żywności.

Wyróżniamy dwie reakcje alergiczne: natychmiastowa (do dwóch godzin) lub opóźnioną (od kilku godzin do nawet kilku dni).

Reakcja natychmiastowa- objawy:

wymioty,
biegunka,
pokrzywka skórna,
wodnisty kał,
skurcze oskrzeli
zmiany skórne.

Reakcja opóźniona- objawy:

biegunka,
zaostrzenie atopowego zapalenia skóry.

U dorosłych może też wystąpić rodzaj alergii na gluten pojawiający się w przypadku połączenia diety z tym białkiem i jednoczesnego wysiłku fizycznego.

Nadwrażliwość na gluten

Nadwrażliwość na to białko stwierdza się, gdy badania diagnostyczne wykluczyły celiakie i alergię. Dodatkowo nie występuje zanik kosmków jelitowych, ale wciąż pojawiają się inne objawy.

Symptomy nadwrażliwości:

bóle brzucha,
wysypka,
bóle głowy,
zmęczenie,
biegunka,
wzdęcia,
anemia,
zaparcia,
drętwienie i bolesność kończyn,
osłabienie,
pieczenie w przełyku, nudności, przelewanie w jelitach, zapalenie języka

Nadwrażliwość na to białko roślinne przez swoje objawy jest często mylona z zespołem jelita drażliwego.

Dieta bezglutenowa

Ta dieta polega na układaniu swoich posiłków przy całkowitej eliminacji glutenu i produktów, które mogą być nim zanieczyszczone. Produkty bez tego białka są oznakowane logo z przekreślonym kłosem i będą bezpieczne dla osób niemogących spożywać tego składnika pożywienia.

Z tej diety należy całkowicie wyeliminować zboża, za wyjątkiem certyfikowanego owsa, który jest bezpieczny dla ludzi z celiakią, nietolerancją i nadwrażliwością, np. płatki owsiane bezglutenowe. Według Piramidy Zdrowego Żywienia zboża są ważnym składnikiem naszej diety, dlatego należy zastępować je odpowiednimi produktami, będącymi dla ludzi z restrykcjami pokarmowymi głównym źródłem węglowodanów.

Zboża i pseudo zboża „zastępcze”:

gryka;
ryż;
proso;
kukurydza;
sorgo;
tapioka;
teff;
amarantus;
komosa ryżowa (inaczej quinoa).

Inne produkty niezawierające tego białka to:

mięso,
ryby,
jaja,
owoce morza,
tłuszcze,
warzywa,
owoce,
rośliny strączkowe,
nasiona,
orzechy.

W trakcie stosowania tej diety należy szczególnie uważać, dzieląc z kimś kuchnię. W przypadku silnej nadwrażliwości, alergii lub nietolerancji nawet małe ilości tego białka mogą wywołać niepożądane objawy.

Podsumowanie

Obojętne czy cierpisz na celiakię, alergię czy nadwrażliwość na gluten lekarstwo jest to samo – dieta bezglutenowa. Jedyna różnica w leczeniu to, że przy nietolerancji musimy tę dietę stosować do końca naszego życia, zaś w pozostałych przypadkach może być stosowana czasowo.

Dieta z wyłączeniem glutenu jest ostatnimi czasy bardzo modna. Nie ma jednak sensu, jeśli stosujemy ją bez powodu. Większość ludzi może bez problemu spożywać produkty zawierające gluten. Jeżeli masz wątpliwości i widzisz u siebie objawy wymienione w tym artykule, wybierz się do lekarza, który skieruje cię na badania.

Przeczytaj też „Dieta a młody wygład i 5 związków na niego wpływających/”: https://codzienniefit.com/dieta-a-mlody-wyglad-i-5-zwiazkow-na-niego-wplywajacych/